NEW! Select language from the list below:

Historia Kostrzyna w pytaniach i odpowiedziach

Jeśli dysponujecie Państwo wiedzą na dany temat, chcielibyście uzupełnić odpowiedź i podzielić się posiadanymi informacjami, prosimy o kontakt mailowy. Jeśli informacja okaże się cenna i ciekawa, zostanie przez nas opublikowana. Zapraszamy do współpracy!


Proszę o informacje na temat budynków przy ulicy Mickiewicza 12-18, Gorzowskiej 24-36, Dworcowej 1-3-5, Wojska Polskiego 31-33, Narutowicza 5
Mickiewicza 12-18

Budynki na odcinku dawnej Güterbahnhof-Str. (przemianowanej po 1933 r. na Seidel-Str.) od skrzyżowania z ulicą Kościuszki aż po dawną strażnicę WOP (obecnie Wyższa Szkoła Zawodowa) wzniesione zostały w ostatnich latach przed II wojną światową przez spółkę budownictwa mieszkalnego z Berlin-Dahlem (Wohnbau-Gesellschaft  mbH).  Widać  choćby  po  jednolitym stylu budowy, że były to bloki mieszkalne wzniesione przez jednego inwestora. Jak wynika z książki meldunkowej z 1939 r. mieściły się w nich głównie mieszkania podoficerów garnizonu i urzędników cywilnych Wehrmachtu. Budynki przetrwały w dobrym stanie działania wojenne, a mieszkania w nich objęło w użytkowanie w głównej mierze Wojsko Polskie Podczas prowadzonych remontów można było na klatkach schodowych pod warstwami farb natknąć się na niemieckojęzyczne napisy. Co ciekawe - obecna numeracja bloków minimalnie różni się od numeracji przedwojennej. Obecny budynek Mickiewicza 12 był budynkiem Seidelstr. 11.

Gorzowska 24-36

Na zdjęciach lotniczych z początku lat 30tych budynek ten nie jest widoczny - ta część ul. Gorzowskiej była jeszcze niezabudowana. Z tego wynika, iż podobnie jak bloki przy ul. Mickiewicza budynek przy ówczesnej Landsbergerstr. 36a-f wzniesiony zostały w ostatnich latach przed II wojną światową. Inwestorem była ta sama firma: Wohnbau-Gesellschaft mbH z Berlin-Dahlem. W budynku mieściły się głównie mieszkania podoficerów garnizonu i urzędników. Już wówczas miał zainstalowane jako jeden z pierwszych budynków w mieście domofony! Po wojnie blok objęty został przez PKP, które udostępniło mieszkania swoim pracownikom. Zamieszkiwały w nim po wojnie rodziny kostrzyńskich kolejarzy-pionierów. Starsi kostrzynianie nazywają go "Hakenkreuz" ze względu na łamany kształt, w którym można dopatrywać się nawiązania do swastyki. Po byłych niemieckich mieszkańcach ostał się w budynku schron przeciwlotniczy z zachowanymi oryginalnymi drzwiami i napisami w języku niemieckim.

Wojska Polskiego 31-33

Jak wynika z dostępnych nam planów miasta zabudowa przy ówczesnej Pionierstr. powstała dopiero w latach 30-tych XX w. Książka meldunkowa z 1939 r. wyjaśnia, że mieszkali tam cywile najróżniejszych profesji (za wyjątkiem krótkiego odcinka od ul. Wyszyńskiego, gdzie mieszkali wojskowi i znajdowały się biura administracji wojskowej). Niestety, nie dysponujemy planem z ówczesną numeracją budynków, który wyjaśniłby, kto konkretnie mieszkał pod dzisiejszym nr 31-33. Nic nie wskazuje na to, aby budynek miał jakieś szczególne znaczenie i odegrał istotną rolę w historii miasta.

Dworcowa 1-3-5

Budynek znajduje się na przeciwko dworca PKP, na rogu ul. Dworcowej i Piastowskiej. Przedwojenny adres tego budynku to Bahnhofstraße 2 (ul. Dworcowa 2). Budynek został wzniesiony przez spółkę budownictwa mieszkań należącą do Państwowej Kolei Niemieckiej (Deutsche Reichsbahn). Niestety, nie znamy dokładnej daty budowy, ale ekspresjonistyczna architektura i fakt, że budynek pojawia się po raz pierwszy na planie z 1927 r., wskazują na połowę lat 20-tych. Podobne budynki kolej niemiecka pobudowała w tym okresie innych miastach, jak np. we Frankfurcie czy Erfurcie. Początkowo budynek był mniejszy. Na pocztówce z roku 1935 nie ma jeszcze prawej części obiektu. W budynku zamieszkiwali pracownicy kolei wraz ze swoimi rodzinami (wg książki meldunkowej np. Reichsbahn-Oberinspektor Steinkopf, Wagenmeister Bucholz, Zugrevisor Kanitz, Sekretär Dewitz). W budynku mieściła się też siedziba inspekcji kolejowej - nr telefonu 567 :) Przez wiele powojennych lat budynek był administrowany przez zarząd nieruchomości PKP i zamieszkiwali w nim głównie kolejarze. Obecnie w posiadaniu wspólnoty mieszkaniowej.

Narutowicza 5

O historii budynku przy Narutowicza 5 niestety na razie prawie nic nam nie wiadomo - brak też jak na razie odnoszących się do niego wiarygodnych relacji dawnych mieszkańców miasta. Wg p. Siegfrieda Stanke (byłego mieszkańca Drzewic) budynek ten przeznaczony był na mieszkania dla pracowników fabryki celulozy. Natomiast wg autora zbioru wywiadów z byłymi mieszkańcami Kostrzyna p. Siegfrieda Neubauera był to koszarowiec policji. Inni mówią, że podobno budynek wybudowali przed wojną Włosi i że w "hotelowcu" (bo tak potocznie na ten budynek mówiono) miała się mieścić siedziba kostrzyńskiego gestapo. Niestety, nie jesteśmy w stanie potwierdzić żadnej z tych informacji. Być może z czasem coś jednak wypłynie.


Pytania odnośnie powyższych budynków mieszkalnych napłynęły od kilku osób. Staraliśmy się na nie odpowiedzieć korzystając z pomocy byłych mieszkańców miasta. Informacji udzielili nam panowie Karl-Heinz Henschel, Siegfried Neubauer i Klaus Thiel. Informacje na temat poszczególnych budynków mieszkalnych można uzyskać z lektury Książki Meldunkowej z roku 1939/40, której kserokopia jest w posiadaniu Muzeum Twierdzy. Książka ta zawiera informacje posegregowane zarówno wg adresów, jak i wg nazwisk byłych niemieckich mieszkańców Kostrzyna. Wgląd do niej można uzyskać w naszej siedzibie przy ul. Granicznej w godzinach pracy biura. Interesującym źródłem informacji jest również niemieckojęzyczna strona internetowa prowadzona przez Andiego Steinhaufa z wyszukiwarką osób i adresów kostrzyńskich:http://www.cuestrin.de/ahnenforschung

Prosimy  nie  kierować  do nas pytań dotyczących poszczególnych budynków mieszkalnych, chyba, że są to obiekty, które odegrały ważną rolę w historii Kostrzyna bądź też wcześniej pełniły funkcje publiczne. Zachęcamy do samodzielnych poszukiwań.


Inne pytania, na które opracowaliśmy odpowiedzi:

Kiedy powstała zabudowa Placu Grunwaldzkiego? Kto był budowniczym i dla kogo były przeznaczone mieszkania?

Czy istnieją plany zagospodarowania kolejowej wieży ciśnień przy linii kolejowej prowadzącej z Kostrzyna w stronę Gorzowa i Dębna?

W którym miejscu usytuowany był kościół przy dawnej ulicy Adolfa Hitlera?

Kiedy i kto wybudował strzelnicę , która znajduje się w lesie w bliskiej odległości od drogi leśnej prowadzącej od przejazdu kolejowego przy szpitalu do domku myśliwskiego i czy w latach powojennych była ona wykorzystywana przez wojsko polskie?

Gdzie przed wojną znajdował się tartak w Kostrzynie?

Co znajdowało się na ul. Gorzowskiej w miejscu, gdzie obecnie są 4 bloki z tzw. wielkiej płyty (3 bloki Sp. Mieszkaniowej "Morena" i 1 blok tzw. "wojskowy" na skrzyżowaniu z ul. Wojska Polskiego)?

W jaki sposób w przedwojennym Kostrzynie był dostarczany gaz do gazowni? Czy gaz był wydobywany gdzieś w okolicy i był dowożony lub przesyłany gazociągiem?

Czy w Kostrzynie lub w okolicach znajdowały się obozy RAD?

Czym zajmowała się organizacja o nazwie "Schützengilde Küstrin", jaka jest jej historia oraz gdzie się znajdowała jej siedziba? Czy organizacja posiadała własne symbole i stroje organizacyjne?

Co stało się z armatą i obeliskiem, które się znajdowały na Bastionie Król?

Czy posiadacie Państwo informacje na temat "starego amfiteatru"?

Jakie były losy kostrzyńskiej straży pożarnej przed wojną?

Proszę o informację na temat obiektu w bliskim sąsiedztwie ulicy Namyślińskiej w lesie (obok niedawno wybudowanego domu jednorodzinnego). Wygląda to na jakiś betonowy bunkier, już wysadzony i zniszczony. Ale do czego służył i kto go tam wybudował?

Jaką funkcję pełnił lub pełni niewielki wymurowany z cegły obiekt, znajdujący się przed mostem drogowym na Warcie,
na skrzyżowaniu ulic Sikorskiego i Mostowej, po przeciwnej stronie KCK?

Proszę o informacje na temat bloku mieszkalnego w Kostrzynie, który znajduje sie na ulicy Kopernika, tuż przy parku miejskim (jest m.in. siedzibą GBS Barlinek). Co znajdowało się kiedyś w tym budynku? Czy posiadacie Państwo jakieś historyczne zdjęcia?

Co się stało z pierwszym kościołem w Drzewicach na ul. Kościelnej, którego pozostałości (gruzy) jeszcze istnieją?

Czy znana jest historia kamienicy przy ul. Wodnej 13? Podobno kiedyś był to szpital?

Czy posiadają Państwo informacje o Cmentarzu Żydowskim i znadującej się w pobliżu synagogi? (proszę także o zdjęcia)

Czy istnieją jakieś przedwojenne plany miasta z siatką ulic? Jak nazywały się przed wojną obecne ulice Kostrzyna?

Przez kogo został rozebrany zamek i gdzie powędrowały jego cegły?

Co znajdowało się przed wojną na obecnej ulicy Krótkiej?

Gdzie znajdował się "Bienenhof"?

Na ulicy Wojska Polskiego nie wymienia się nawierzchni jezdni. Czy jest ona objęta ochroną konserwatorską?

Skąd pochodzi nazwa Wzgórze Grudzia? W którym miejscu znajdowała się wieś Grudzia?

Gdzie miasto Kostrzyn w okresie II wojny światowej składowało swoje odpady komunalne,gdzie znajdowały się wysypiska śmieci?

Gdzie w przedwojennym Kostrzynie znajdował się stadion miejski?

Posiadam w swoim zbiorze papierowy pieniądz zastępczy, czyli Notgeld, wyemitowany przez magistrat miasta Kostrzyna 1 lutego 1921 roku. Opiewana na nim wartość wynosi 50 fenigów. Czy istnieją inne nominały z tej serii?

Kto i kiedy kazał usunąć z kostrzyńskich ulic tory tramwajowe?

Jak usytuowane były niemieckie transzeje (odległości od centrum miasta itp.) z okresu obrony miasta w 1945 roku?

Czy istnieją szkice, plany lub inna dokumentacja na podstawie której można zlokalizować rozkład podziemnych przejść,tuneli itp.?

Do czego służył filar widoczny z mostu na rzece Warcie?

Kiedy otwarto Stadion Miejski w Kostrzynie nad Odrą?

Kiedy definitywnie zamknięto przejazd przez most, na drugą stronę Odry dla ludności cywilnej?

Ile w latach 1939-45 mieściło się na terenie miasta koszar wojskowych, jakie to były jednostki i gdzie znajdowały się ich tereny ćwiczeń?

(c) Muzeum Twierdzy Kostrzyn 2011 - wszystkie prawa zastrzeżone